เป็นหน่วยงานเทียบเท่าคณะของมหาวิทยาลัยราชภัฏอุบลราชธานี ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ.2525 เพื่อรับผิดชอบงานวิจัยของวิทยาลัยครูต่าง ๆ เรียกว่า ศูนย์วิจัยและพัฒนา (ศ.ว.พ.) ต่อมามีการเปลี่ยนแปลงตามลำดับทั้งสถานที่ และชื่อสถานศึกษา โดยสังเขปดังนี้ พ.ศ. 2527 ได้เปลี่ยนชื่อเป็นศูนย์วิจัยและบริการการศึกษา โดยมีงานฝึกอบรมเพิ่มเติมเข้ามา พ.ศ. 2538 กรมการฝึกหัดครูเปลี่ยนชื่อเป็น สำนักงานสภาสถาบันราชภัฏ จึงได้เปลี่ยนชื่อ “ ศูนย์วิจัยและบริการการศึกษา ” เป็น “ สำนักวิจัย ” พ.ศ. 2543 ได้เปลี่ยนชื่อเป็นสำนักวิจัยและบริการวิชาการ แต่ในส่วนของสถาบันราชภัฏอุบลราชธานียังคงใช้ชื่อ สำนักวิจัยโดยมีหน้าที่หลัก 4 ประการ คือ รวบรวมงานวิจัย ส่งเสริมและประสานงาน ด้านการวิจัยปฏิบัติการวิจัยและเผยแพร่งานวิจัย พ.ศ.2546 สำนักงานสภาสถาบันราชภัฏ ได้เปลี่ยนชื่อสำนักวิจัย เป็นสำนักวิจัยและบริการวิชาการ โดยเพิ่มงานบริการวิชาการ พ.ศ. 2547 “สถาบันราชภัฏ” ได้รับยกฐานะเป็น “มหาวิทยาลัยราชภัฏ” ตามพระราชบัญญัติ มหาวิทยาลัยทำให้ "สำนักวิจัยและบริการวิชาการ” ได้ยกฐานะเป็น “สถาบันวิจัยและพัฒนา”
ปรัชญา ( Philosophy )
สรรค์สร้างองค์ความรู้ สู่การพัฒนา
วิสัยทัศน์ ( Vision )
เป็นองค์กรแห่งการเรียนรู้ พัฒนาคุณภาพการวิจัยเพื่อเป็นฐานการพัฒนา
พันธกิจ ( Mission )
1. พัฒนาระบบบริหารจัดการงานวิจัย
2. สร้างนักวิจัยใหม่และพัฒนานักวิจัยมืออาชีพ
3. ส่งเสริมการวิจัยตามยุทธศาสตร์วิจัย
4. ส่งเสริมการสร้างองค์ความรู้ เพื่อพัฒนาท้องถิ่น การเรียนการสอนและการบริการวิชาการ
5. สร้างเครือข่ายภาคีการวิจัย
6. สนับสนุนการเผยแพร่ผลงานวิจัย